SKKN Một số biện pháp nâng cao hiệu quả giáo dục lấy trẻ làm trung tâm cho trẻ 4 – 5 tuổi trong trường mầm non

Nội dung tài liệu: SKKN Một số biện pháp nâng cao hiệu quả giáo dục lấy trẻ làm trung tâm cho trẻ 4 – 5 tuổi trong trường mầm non

1. SKKN "MỘT SỐ BIỆN PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ GIÁO DỤC LẤY TRẺ LÀM TRUNG TÂM CHO TRẺ 4 – 5 TUỔI TRONG TRƯỜNG MẦM NON" Tên biện pháp: “Một số biện pháp nâng cao hiệu quả giáo dục lấy trẻ làm trung tâm”. Họ và tên giáo viên: Nguyễn Thị Khuyên Đơn vị áp dụng: Trường mầm non: Hồng Việt. TÊN BIỆN PHÁP: “MỘT SỐ BIỆN PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ GIÁO DỤC LẤY TRẺ LÀM TRUNG TÂM CHO TRẺ 4 – 5 TUỔI TRONG TRƯỜNG MẦM NON”. I. Lý do chọn biện pháp. Ngày nay việc nâng cao chất lượng giáo dục là một trong những vấn đề được quan tâm hàng đầu trong xã hội. Trong bối cảnh toàn ngành Giáo dục và đào tạo đang nỗ lực đổi mới phương pháp dạy học theo hướng phát huy tính tích cực, chủ động của học sinh trong hoạt động học tập, mà phương pháp dạy học là cách thức hoạt động của giáo viên trong việc tổ chức hoạt động học tập, nhằm giúp học sinh chủ động đạt các mục tiêu dạy học. Nghị quyết Trung ương 2 Ban chấp hành Trung ương khoá
2. VIII đã chỉ rõ nhiệm vụ quan trọng của ngành Giáo dục và đào tạo là: “Đổi mới mạnh mẽ phương pháp giáo dục và đào tạo, khắc phục lối truyền thụ một chiều, rèn luyện thành nếp tư duy sáng tạo của người học. Từng bước áp dụng các phương pháp giáo dục tiên tiến và phương tiện hiện đại vào quá trình dạy học”. Thực tế hiện nay, nhiều giáo viên mầm non đã miệt mài, trăn trở, mong muốn và quyết tâm đổi mới song trong khi thực hiện lại rơi vào lúng túng, mất phương hướng, chính vì vậy chỗ đứng của việc dạy học mang tính chất truyền thống - lĩnh hội, nhồi nhét, dập khuôn, máy móc vẫn tồn tại. Nhận thức tầm quan trọng của việc nâng cao chất lượng và hiệu quả đào tạo lớp công dân tý hon đáp ứng với yêu cầu và xu thế hội nhập của toàn ngành giáo dục hiện nay. Thực hiện chủ trương đổi mới phương pháp giảng dạy trong toàn ngành Giáo dục nói chung và bậc học mầm non nói riêng. Tôi cũng xin mạnh dạn đưa ra những suy nghĩ và hiểu biết của mình về cách thức nâng cao chất lượng chuyên môn đối với một đơn vị còn nhiều khó khăn. Là một giáo viên trực tiếp giảng dạy, tôi luôn trăn trở để tìm ra hướng đi, giải pháp phù hợp với đặc điểm của đơn vị. Để việc đổi mới phương pháp dạy học lấy trẻ làm trung tâm không chỉ là phong trào, không chỉ được nhìn thấy trên bề nổi mà còn được nhân rộng ở các nhà trường, ở từng lớp học và phương pháp dạy học lấy trẻ làm trung tâm trở thành thói quen của mỗi cô giáo. Chính vì vậy mà tôi chọn đề tài: “Một số biện pháp nâng cao hiệu quả giáo dục lấy trẻ làm trung tâm cho trẻ 4 – 5 tuổi trong trường mầm non” để áp dụng đồng thời nâng cao chất lượng giáo dục cho đơn vị mình. Năm học 2020 - 2021, được sự phân công của Ban giám hiệu nhà trường tôi phụ trách lớp 4TB, với số lượng 24 trẻ. Trong quá trình tổ chức các hoạt động giáo dục lấy trẻ làm trung tâm, lớp tôi có những khó khăn như sau: Bản thân tôi trong những năm qua còn lúng túng trong việc vận dụng phương pháp giáo dục "Lấy trẻ làm trung tâm" vào
3. thực tế giảng dạy. Tổ chức các hoạt động còn độc lập, tách rời, mang nặng cung cấp kiến thức cho trẻ, chưa phát huy được tính tích cực, chủ động, sáng tạo ở trẻ, giáo viên chưa biết cách tạo môi trường phong phú, đa dạng để trẻ được học tập, vui chơi, khám phá ở trong các hoạt động. Phương pháp tổ chức các hoạt động trong chương trình còn gò bó, áp đặt, chưa sáng tạo thực hiện, còn cứng nhắc. Đồ dùng, đồ chơi chưa thật sự phong phú về chủng loại, chưa có nhiều đồ chơi phát triển trí tuệ. Việc quan tâm chăm sóc con em của một bộ phận phụ huynh học sinh chưa đáp ứng với nhu cầu giáo dục ngày càng cao hiện nay. Nhu cầu về kinh tế, mưu sinh được quan tâm nhiều hơn nhu cầu học tập. Một số phụ huynh học sinh chưa quan tâm đến việc giáo dục hiện nay, thái độ hợp tác giáo dục trẻ chưa rõ ràng, chưa thống nhất với nhà trường. Giáo dục trẻ ở gia đình mang tính áp đặt và thiếu làm gương tốt cho trẻ noi theo. Từ mục đích là “Đổi mới phương pháp, nâng cao chất lượng chăm sóc giáo dục trẻ” nên tôi đã tiến hành khảo sát mức độ nhận thức, hiệu quả sau mỗi tiết dạy, sự hứng thú của học sinh, kết quả cụ thể cho thấy: Đa số trẻ không hứng thú tham gia vào hoạt động, nắm kiến thức, kỹ năng của từng vấn đề hời hợt, không rõ ràng. Qua đợt khảo sát đầu năm học, khi nhận trẻ vào lớp tôi đã tìm hiểu khả năng hứng thú và kiến thức, kỹ năng đạt được sau mỗi tiết học. Cụ thể như sau: BẢNG THỐNG KÊ KẾT QUẢ KHẢO SÁT TRƯỚC KHI THỰC HIỆN ĐỀ TÀI
4. Kết quả khảo sát đầu năm Nội dung Tốt Khá Đạt YC Chưa ĐYC - Trẻ hứng thú vào 8/24 10/24 4/24 đạt 2/24 đạt các hoạt động. đạt đạt 8% 17% 33% 42% - Trẻ có tính tập 6/24 11/24 3/24 đạt 4/24 đạt thế, kỉ luật, hợp đạt đạt 12,5% 16,7 % tác trong các hoạt 25 % 45,8 % động. - Trẻ mạnh dạn, tự 7/24 10/24 5/24 đạt 2/24 đạt tin. đạt đạt 21% 8% 29% 42% - Trẻ ham học hỏi, 5/24 9/24 đạt 7/24 đạt 3/24 đạt khám phá, trải đạt 37,5% 29% 12,5 % nghiệm. 21% - Kiến thức, kỹ 4/24 11/24 5/24 đạt 4/24 đạt năng đạt được sau đạt đạt 21% 17% mỗi tiết học. 17% 45,8% II. Giải pháp thực hiện. Qua khảo sát chất lượng của trẻ về khả năng hứng thú, kiến
5. thức, kĩ năng đạt được sau mỗi tiết học tôi đã mạnh dạn đưa ra một số biện pháp nâng cao hiệu quả giáo dục “Lấy trẻ làm trung tâm”. Cụ thể như sau: 1. Biện pháp 1: Xây dựng kế hoạch giáo dục lấy trẻ làm trung tâm. Xây dựng kế hoạch là một biện pháp quan trọng trong quá trình thực hiện những việc cần làm của người giáo viên. Việc lập kế hoạch giáo dục giúp cho giáo viên thực hiện mục tiêu giáo dục đầy đủ, có hệ thống, giúp giáo viên dự kiến trước nội dung, thời gian để tổ chức các hoạt động một cách hiệu quả. Kế hoạch là cơ sở để thống nhất mọi hoạt động. Giáo viên phải hình dung được rõ ràng công việc sắp phải làm và hoàn toàn chủ động công việc trong nhóm, lớp, đồng thời đưa các hoạt động vào nề nếp. Giáo viên cần lập kế hoạch thực hiện lấy trẻ làm trung tâm để xác định các nội dung phù hợp nhất đối với trẻ trong nhóm lớp mình. Qua đó, tôi có điều kiện quan tâm đến trẻ hơn, biết những mặt mạnh, tiến bộ của trẻ để có những tác động phù hợp. 2. Biện pháp 2: Xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm. Trong giáo dục lấy trẻ làm trung tâm, thì môi trường học tập có ý nghĩa vụ cùng quan trọng đối với việc học tập và tiếp thu kiến thức của trẻ. Trẻ em vốn rất hiếu kỳ, chúng tò mò mong muốn được khám phá tất cả mọi vật xung quanh chúng. Chính vì vậy tôi luôn tâm niệm: Sẽ trang bị cho trẻ một thế giới tự nhiên, một môi trường học tập tốt nhất ở ngay tại khu vực lớp và trường của trẻ. Trước hết tôi làm đẹp môi trường lớp học từ cách bố trí, sắp
6. xếp đồ dùng đồ chơi trong lớp, trưng bày đồ dùng, đồ chơi sao cho hấp dẫn đẹp mắt mà vẫn gọn gàng ngăn nắp. Xây dựng các góc hoạt động khác nhau trong lớp nhằm tạo điều kiện cho trẻ hoạt động cá nhân hoặc theo nhóm nhỏ được nhiều hơn, hình thức hoạt động phong phú, đa dạng hơn. Giúp trẻ tìm hiểu và khám phá cái mới, hoạt động với đồ vật và rèn luyện kỹ năng. Trong lớp tôi đã bố trí các góc như sau: Góc yên tĩnh xa góc hoạt động ồn ào. Ví dụ: Góc xây dựng và góc phân vai ở gần nhau và xa góc sách, truyện. Góc tạo hình gần góc âm nhạc, góc thiên nhiên ở ngoài hiên. Các góc có khoảng rộng, cách nhau hợp lý để bảo đảm an toàn và vận động của trẻ. Tạo ranh giới giữa các góc hoạt động. Ví dụ : Sử dụng giá dựng đồ chơi quay lại tạo thành ranh giới cho góc chơi. Ranh giới ở các góc không che tầm nhìn của trẻ và không cản việc quan sát của giáo viên. Thay đổi vị trí các góc sau mỗi chủ đề để tạo cảm giác mới lạ, kích thích hứng thú của trẻ. Đặt tên các góc phải đơn giản, dễ hiểu và phù hợp với nội dung từng chủ đề đang thực hiện. Ví dụ: Khi thực hiện chủ đề “Gia đình” góc sách có thể đặt “ Thư viện của gia đình bé” nhưng khi sang chủ đề “Thế giới thực vật” góc sách có thể đặt tên “Thư viện của các loại cây”... Về trang trí góc trưng bày sản phẩm của trẻ: Tôi xắp xếp vị trí đủ rộng, dễ nhìn để làm góc trưng bày sản phẩm của trẻ. Có hình ảnh minh hoạ ngộ nghĩnh, tên gọi gần gũi, hấp dẫn trẻ. Ví dụ: Họa sỹ tý hon, hoặc Ai khéo tay, Bé nào cũng khéo tay, Bé thích bài nào... Khu vực ngoài hiên tôi xây dựng góc thiên nhiên là nơi dành cho các hoạt động chăm sóc cây cối: Nhặt cỏ, bắt sâu, tưới
7. nước, ngoài ra còn là nơi tìm đọc các loại sách về thiên nhiên, các tranh ảnh về thế giới tự nhiên. 3. Biện pháp 3: Làm và sử dụng đồ dùng đồ chơi. Tôi gom nhặt những loại phế liệu như lọ nhựa, can nhựa, vải lỉ vụn, mùn cưa, lá cây, bìa, giấy các loại, ống và chai tiếp nước, màu vẽ, vỏ thạch. Từ những thứ tưởng chừng như vô chi vô giác ấy nhưng bằng sự chịu khó, mầy mò, suy nghĩ: phải làm sao tạo cho nó một vẻ đẹp, và thổi vào đó cái hồn để thu hút sự chú ý của trẻ. Được nhà trường cấp cho tranh dạy môi trường xung quanh, lô tô các loại...Ngoài ra tôi còn tự làm đồ dùng phục vụ tiết dạy, các loại tranh ảnh, hình ảnh, các con vật, cây cỏ, hoa lá ... Sưu tầm tranh có hình ảnh đẹp sử dụng trong việc cho trẻ khám phá môi trường xung quanh. Tận dụng các hình ảnh ở lốc lịch, bìa, hoạ báo, ảnh cũ ... Vừa trang trí lớp vừa làm đồ dùng đồ chơi. Nếu trong một tiết học, cô không sử dụng đồ dùng trực quan thì sẽ không thu hút được sự chú ý của trẻ và trẻ chóng chán, khiến chất lượng dạy và học không cao. Đồ dùng trực quan là một minh họa sinh động để giúp trẻ chú ý và tiếp thu một cách nhanh chóng nội dung vấn đề cô cần truyền đạt. Đồ chơi tự tạo là dụng cụ học tập đơn giản dễ dàng phục vụ hoạt động chơi mà học của trẻ, cách thức chơi với đồ chơi và những đồ chơi mà trẻ thích phải thay đổi theo sự phát triển của trẻ. Càng có nhiều cách để trẻ chơi với một đồ chơi thì trẻ càng học được nhiều. Với những đồ dùng, đồ chơi được phát và tự làm khi tôi đã vào sử dụng trong tiết dạy môi trường xung quanh, tôi thấy trẻ rất hào hứng , hứng thú học, trẻ hiểu biết nhiều, quan sát rất tốt , tìm rất nhanh các vật mẫu cô đưa ra, so sánh và phân loại cũng rất rõ ràng , rành mạch , ngôn ngữ rất phát triển, trẻ thuộc rất nhiều thơ ca dao, tục ngữ, đặc biệt là các câu đố về các con vật, các cây hoa, các loại quả ... Tư duy của trẻ cũng nhanh và chính xác hơn.
8. 4. Biện pháp 4: Tổ chức các hoạt động giáo dục lấy trẻ làm trung tâm. Với những hiểu biết của bản thân về đổi mới phương pháp giảng dạy tôi đã tự đặt ra những yêu cầu khi tổ chức một giờ hoạt động như: - Đối với giáo viên. Nghiên cứu kỹ bài soạn và phân tích sư phạm bài dạy cụ thể là: Soạn kế hoạch giáo dục, xác định trọng tâm kiến thức, kỹ năng bài học và các hình thức tổ chức hoạt động trong tiết dạy. Chuẩn bị hệ thống câu hỏi, những nội dung khó, mục đích giải quyết ở lớp. Dự kiến những tình huống ở trẻ và cách khắc phục. Chọn hình thức tổ chức tiết học phù hợp với điều kiện cơ sở vật chất của lớp phù hợp với đề tài dạy và lĩnh vực đã chọn. Để tổ chức một tiết dạy phải tùy nội dung và mục đích cụ thể của bài dạy để xác định cách tổ chức hoạt động cho trẻ làm thế nào để có kết quả cao nhất.Ví dụ: Nếu mục đích của bài dạy chủ yếu rèn kỹ năng thì coi trọng cách học cá nhân của trẻ. Tôi thực hiện việc đổi mới phương pháp lấy trẻ làm trung tâm không có nghĩa là tôi loại bỏ hoàn toàn phương pháp cũ mà về cơ bản vẫn phải tuân thủ các bước trong suốt tiến trình của tiết học, vẫn phải dựa trên cơ sở phương pháp dạy đặc trưng các bộ môn. Đổi mới phương pháp là cách học “Lấy trẻ làm trung tâm” dựa trên sự hiểu biết, hứng thú nhu cầu của trẻ mà ta đưa ra nội dung bài dạy, kiến thức sao cho phù hợp với trẻ. Hình thức tổ chức tiết học đa dạng, phong phú tùy vào sự sáng tạo của giáo viên để tiết học trở lên nhẹ nhàng, không gò bó, áp đặt trẻ theo đúng tính chất: “Học mà chơi, chơi mà học” của trẻ mầm non. - Đối với trẻ.
9. Tôi khuyến khích trẻ mạnh dạn tham gia các hoạt động cùng cô, giúp trẻ tự tin trong giao tiếp, tạo sự gần gũi giữa cô và trẻ, tạo tâm thế thoải mái cho trẻ khi bước vào giờ hoạt động. Giúp trẻ chủ động, tích cực trong quá trình chiếm lĩnh tri thức, tạo cơ hội cho tất cả các trẻ đều được tham gia vào quá trình nhận thức, tìm tòi, khám phá tri thức, trẻ được thể hiện sự hiểu biết, suy nghĩ của trẻ thông qua các hoạt động cụ thể. 5. Biện pháp 5: Ứng dụng công nghệ thông tin trong đổi mới phương pháp giảng dạy. Với điều kiện phát triển khoa học kỹ thuật hiện đại như ngày nay việc ứng dụng các phương tiện hiện đại trong giảng dạy cũng được tôi sử dụng thường xuyên nhằm gây hứng thú lĩnh hội kiến thức cho trẻ. Tôi thường lựa chọn những đề tài và lựa chọn cách ứng dụng công nghệ thông tin một cách phù hợp để đổi mới phương pháp giảng dạy, kích thích sự chú ý, hứng thú của trẻ vào mỗi hoạt động. Ví dụ: Hoạt động Khám phá khoa học. Đối với những tiết dạy cô khó có thể cung cấp kiến thức cho trẻ theo cách truyền thống thì giáo viên có thể sử dụng các băng, đĩa tư liệu, cắt phim, tìm hình ảnh, vi deo trên mạng để tạo thành giáo án điện tử để dạy cho trẻ.Lồng ghép âm thanh, hình ảnh sống động để tạo hứng thú.Vẽ, cắt tạo ra các quy trình phát triển của con vật, của cây cối, sự vật, hiện tượng để giải thích cho trẻ hiểu. Xây dựng các trò chơi ôn luyện sinh động và hấp dẫn. Hoạt động: Làm quen với toán. Lập số, tạo nhóm số lượng tương ứng với chữ số, so sánh các nhóm đồ dùng Khi giáo viên tạo các nhóm số lượng trên
10. máy, thì có nhiều hình ảnh phong phú đa dạng có thể kết hợp âm thanh cho trẻ nghe và đếm. Tạo các hình hình học có màu sắc hấp dẫn. Tạo các trò chơi ứng dụng: Sắp xếp các nhóm số lượng, thêm bớt, tạo nhóm Hoạt động: Làm quen với văn học. Với những bài thơ, câu chuyện khi dùng những hình ảnh được sưu tầm thì cô sẽ tạo hiệu ứng cho các hình ảnh, nhân vật, lồng ghép âm thanh cho bài thơ, câu chuyện để thêm phần sinh động, hấp dẫn và lôi cuốn trẻ trong từng tiết học. Hoạt động: Giáo dục âm nhạc. Sưu tầm các hình ảnh, vi deo, những đoạn phim cần minh họa cho nội dung bài hát. Tạo các hình ảnh có chứa nội dung bài hát hoặc âm thanh các nhạc cụ cho trẻ chọn để tổ chức các “Trò chơi âm nhạc”. Hoạt động: Tạo hình. Tạo câu chuyện, quay những cảnh đẹp làm đề tài cho trẻ vẽ. Kích thích cảm xúc thẩm mĩ qua hình ảnh, âm thanh Thông qua những giờ học có áp dụng công nghệ thông tin và sử dụng các bài giảng điện tử, vừa tiết kiệm được thời gian cho người giáo viên mầm non, vừa tiết kiệm được chi phí cho nhà trường mà vẫn nâng cao được tính sinh động, hiệu quả của giờ dạy. Qua đó phát huy được sự hứng thú, tính tích cực của trẻ, nâng cao hiệu quả giáo dục “Lấy trẻ làm trung tâm”. III. Kết quả thực hiện. Sau khi áp dụng các biện pháp trên tôi đã đạt được một số kết quả như sau: - Đối với trẻ: Trẻ hồn nhiên mạnh dạn trong mọi hoạt động, hứng thú, tham